W artykule znajdą Państwo odpowiedzi na często zadawane pytania: Czym jest umowa dożywocia? Czy umowa dożywocia zawierana jest u notariusza? Jakie dokumenty przygotować i jakie są koszty? Umowa dożywocia a zachowek? Czy możliwa jest renta zamiast umowy dożywocia? Jak rozwiązać umowę dożywocia?
Na czym polega umowa o dożywocie?
Umowa dożywocia ma na celu zapewnienie spokojnej starości. Polega na przeniesieniu własności nieruchomości przez jej dotychczasowego właściciela na nowego nabywcę, w zamian za dożywotnie utrzymanie. Czym jest dożywotnie utrzymanie i jaki jest jego zakres strony określają w umowie dożywocia. Jeżeli strony nie uregulują w umowie jakie są obowiązki osoby zobowiązanej z umowy dożywocia (nabywcy nieruchomości) jego obowiązki wyznacza artykuł 908 § 1 kodeksu cywilnego – nabywca powinien przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczyć mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału oraz zapewnić mu pomoc oraz pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb według miejscowych zwyczajów.
Jak wygląda zawarcie umowy o dożywocie? Jakie koszty zawarcia umowy u notariusza?
Zawarcie umowy przenoszącej własność nieruchomości zawsze wymaga wizyty u notariusza – dla jej ważności konieczna jest forma aktu notarialnego. Koszty związane z zawarciem umowy zależą od wartości przedmiotu czynności notarialnej – w tym przypadku wartości nieruchomości (mieszkania, domu, działki). Przed wizytą u notariusza warto sprawdzić wysokość maksymalnej taksy notarialnej – określonej w Rozporządzeniu z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnej taksy notarialnej.
Ponadto należy uwzględnić wysokość opłaty za wpis prawa własności w księdze wieczystej – 200 zł oraz jeżeli prawo dożywocia ma być ujawnione w księdze wieczystej – dodatkowe 150 zł. Dodatkowe opłaty wiążą się z kosztem wypisów czy opłaty za przesłanie do sądu wpisu drogą teleinformatyczną.
Umowa dożywocia opodatkowana jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych wynoszącym 2% wartości rynkowej nieruchomości.
Umowa dożywocia a zachowek
Umowa dożywocia swoją popularność zawdzięcza nie tylko temu, że pozwala na zapewnienie opieki osobom starszym do końca ich życia, ale również dlatego, że taki rodzaj przeniesienia własności nie powoduje powstania prawa do zachowku. Spadkobiercy, którzy nie otrzymali nieruchomości, z uwagi na zawarcie umowy dożywocia, nie mogą żądać od nabywcy nieruchomości spłaty.
Co istotne, osoba względem której na dożywotniku ciążył obowiązek alimentacyjny (np. jego dzieci czy żona), mogą żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli przez zawarcie umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Prawo żądania bezskuteczności nie jest ograniczone w czasie ani nie ma znaczenia, czy dożywotnik wiedział o pokrzywdzeniu wierzycieli. Zawarcie umowy dożywocia nie może zatem służyć ucieczce przed zobowiązaniami alimentacyjnymi.
Co, jeżeli relacje pomiędzy stronami popsują się?
W życiu często dochodzi do sytuacji, w których relacje pomiędzy dożywotnikiem – czyli osobą, która przekazała nieruchomość w zamian za opiekę i prawo dożywotniego zamieszkiwania, a zobowiązanym, który stał się właścicielem nieruchomości, ulegają zaburzeniu. Co zrobić w takiej sytuacji? Rozwiązania są zasadniczo dwa:
- Zamiana dożywocia na rentę
W takich sprawach sąd kieruje się indywidualnymi odczuciami stron- bada ich wzajemne nastawienie do siebie, poziom kultury, sytuację rodzinną, stan zdrowia itd. Jaka powinna być wysokość renty? Sąd oblicza ją na podstawie wartości uprawnień wynikających z umowy dożywotnika. Renta bowiem to nie to samo co alimenty, nie mają więc znaczenia potrzeby danej osoby, a wartość świadczeń określonych w umowie dożywocia.
- Rozwiązanie umowy przez Sąd
Rozwiązanie umowy dożywocia ma miejsce w sytuacjach wyjątkowych, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego np. wyrok II CKN 342/00 oraz III CKN 50/97- decydujące znaczenie ma krzywdzenie domownika, agresja i zła wola po drugiej stronie. Do wyjątkowych okoliczności zaliczymy również sytuację, w której nabywca nieruchomości niejako opuszcza ją, pozostawiając dożywotnika bez opieki i bez świadczeń, których zakres określa umowa. Rozwiązanie umowy dożywocie to środek ostateczny i będzie uzasadniony, gdy nie jest możliwa inna pomoc prawna.
Jeżeli Sąd uwzględni żądanie rozwiązania umowy o dożywocie, prawo dożywocia wygasa, a prawo nieruchomości przechodzi z powrotem na dożywotnika.
Co zrobić, gdy będą problemy z umową dożywocia w Krakowie?
Zapraszamy do konsultacji Twojej sytuacji z naszą Kancelarią! Jako adwokat Kraków pomożemy przeanalizować sprawę i pomożemy jak skutecznie rozwiązać problem.
