Jednym z ryzyk w funkcjonowaniu przedsiębiorstw – niezależnie od ich wielkości – jest utrata płynności finansowej, do której często dochodzi w wyniku odmowy zapłaty lub nieterminowej płatności za wykonane przez przedsiębiorcę usługi lub dostarczone towary. Co zrobić, gdy występują opóźnienia w płatnościach? Jak zabezpieczyć swoje interesy na czas długotrwałych procesów?
I. Transakcja handlowa
Opisywane narzędzia w walce z zatorami płatniczymi znajdują zastosowanie do większości umów handlowych, czyli zawieranych w obrocie gospodarczym. Oznacza to, że opisywane rozwiązania stosuje się do transakcji handlowych, czyli umów, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, zawieranych przede wszystkim przez przedsiębiorców w związku z wykonywaną działalnością.
II. Odsetki ustawowe w transakcjach handlowych
W sytuacji, gdy dostarczysz towary lub usługi, a dłużnik nie ureguluje płatności w terminie, należą Ci się odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ich wysokość jest wyższa niż zwykłe odsetki ustawowe za opóźnienie – od 1 stycznia 2020 r. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosiły 11,5 %, a od 1 lipca 2020 roku wynoszą 10,1%
Kalkulator odsetek ustawowych w transakcjach handlowych znajda Państwo pod adresem:
III. Rekompensata za koszty odzyskiwania należności
W przypadku braku terminowej zapłaty ceny za wykonaną przez przedsiębiorcę umowę handlową, można żądać zapłaty „odszkodowania” za nieterminową płatność. Rekompensata stanowi stałą, zryczałtowaną kwotę uśrednionych kosztów dochodzenia należności i jest niezależna od powodów opóźnienia w płatności. Wierzyciel może ją naliczyć, w przypadku braku terminowej zapłaty przez dłużnika – niezależnie od tego, czy faktycznie poniósł jakiekolwiek koszty.
Stawki rekompensaty przysługującej wierzycielowi od dłużnika zależą od wysokości zaległości i wynoszą:
- 40 EUR, gdy świadczenie pieniężne nie przekracza 5 tys. złotych;
- 70 EUR, gdy świadczenie pieniężne jest wyższe od 5 tys., ale niższe niż 50 tys. złotych;
- 100 EUR, gdy świadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 tys. złotych.
Roszczenie o rekompensatę nie może być przedmiotem umowy cesji, czyli przelewu wierzytelności. Oznacza to, że może go dochodzić tylko osoba, która świadczyła usługę lub dostarczyła towar, za co nie otrzymała zapłaty.
IV. Zabezpieczenie roszczenia o zapłatę na czas procesu
Wierzyciel, jeżeli wniesie sprawę do sądu może żądać zabezpieczenia roszczeń, np. poprzez zajęcie rachunków bankowych dłużnika, zajęcie jego wierzytelności np. z umowy o pracę, czy zajęcie ruchomości, a nawet obciążenie nieruchomości nieuczciwego kontrahenta hipoteką przymusową. Warunki, które należy spełnić to:
- Uprawdopodobnienie roszczeń, których wartość nie przekracza 75 tys. złotych,
- Od terminu zapłaty minęły już co najmniej 3 miesiące,
Zabezpieczenia może udzielić również Referendarz Sądowy.
Zgodnie z Komentarzem D. Zawistowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021, art. 730(1) „Dodany przez ustawę z 19.07.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. poz. 1649) art. 730(1) § 2(1) znacząco ułatwia uzyskanie zabezpieczenia przy dochodzeniu zapłaty części należności z tytułu transakcji handlowych w rozumieniu ustawy z 8.03.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 935 ze zm.), z punktu widzenia przesłanki w postaci interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. W przypadku, gdy wartość transakcji nie przekracza 75 tys. zł, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej 3 miesiące, art. 730(1) § 2(1) wprowadza rodzaj domniemania, że interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia „uważa się za uprawdopodobniony”. Oznacza to, że uprawniony do uzyskania zabezpieczenia ma obowiązek jedynie uprawdopodobnienia roszczenia.”