Premia uznaniowa w umowie o pracę – często w umowach pojawia się taki zapis. Czy może ona zostać uznana za regulaminową? Powyższe jest o tyle istotne, że jedynie w przypadku uznania, iż mamy do czynienia z premią regulaminową – daje to pracownikowi podstawę do żądania jej wypłaty.
Premia jest fakultatywnym składnikiem wynagrodzenia, co oznacza, że nie ma regulacji prawnych, które nakładałyby na pracodawcę obowiązek jej wypłacania. Zasady przyznawania i wypłacania premii powinny być zawarte w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie wynagradzania lub bezpośrednio w umowach o pracę.
Premia uznaniowa? To nie nazwa ma znaczenie
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż dla rozstrzygnięcia, jaka premia przysługuje pracownikowi nie ma znaczenia jej nazwa, ale jej rzeczywisty charakter. Niezależnie od nazwy, o kwalifikacji danego świadczenia jako wynagrodzeniowego (premii) lub poza wynagrodzeniowego (nagrody) będą decydować okoliczności każdego konkretnego przypadku.
Premia ma charakter roszczeniowy, a prawo do niej powstaje chwilą spełnienia regulaminowych przesłanek jego nabycia. Przyznanie premii przez pracodawcę ma wówczas charakter deklaratywny – jest tylko oświadczeniem jego wiedzy; potwierdzeniem faktu, że zaistniały okoliczności uzasadniające wypłatę pracownikowi świadczenia. Premią jest świadczenie uzależnione od warunków określonych w sposób na tyle konkretny, by ich spełnienie było sprawdzalne i mogło podlegać kontroli, nagrodą zaś świadczenie, które pracownik może otrzymać jedynie w zależności od oceny jego pracy przez pracodawcę, oceny dokonywanej według kryteriów niesprawdzalnych i przez to niemożliwych do kontroli.
Premia uznaniowa podatek i jej wysokość
Wysokość premii może być określona proporcjonalnie do faktycznych zarobków poszczególnych pracowników uczestniczących w podziale funduszu premiowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 roku, sygn. akt: I PKN 390/99).
Warto zwrócić uwagę, że w sformułowaniu „premia uznaniowa” występuje wewnętrzna sprzeczność. Premia jako świadczenie wynagrodzeniowe jest bowiem z istoty świadczeniem niezależnym od uznania. Jeżeli świadczenie przysługuje na zasadzie uznania pracodawcy, to jest to nagroda. Podział premii na uznaniowe i regulaminowe nie jest prawidłowy. W istocie mamy do czynienia albo z premią, albo z nagrodą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2005 roku, sygn. akt: III PK 11/05).
Premia może bowiem przypadać, mimo że nie istnieje regulamin premiowania, z drugiej zaś strony istnienie regulaminu premiowania nie zawsze przesądza sprawę, jeżeli z układu zbiorowego pracy jednoznacznie wynika, że regulamin skierowany jest wyłącznie do organu przyznającego premię, który może być uprawniony do jej przyznania w sposób tworzący dopiero prawo pracownika do premii. O charakterze premii decyduje zatem treść poszczególnych układów zbiorowych pracy i właściwych regulaminów premiowania.
