Wiele osób zastanawia się, czy warto złożyć wniosek o emeryturę pomostową. Co się stanie, kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przyzna nam świadczenia, jakim jest emerytura pomostowa, a przed złożeniem wniosku – chcąc spełnić wszystkie przesłanki – pracownik rozwiązał stosunek pracy? Czy rozwiązanie stosunku pracy jest przesłanką obligatoryjną do przyznania emerytury pomostowej?
O emeryturę pomostową mogą starać się osoby, które spełniają łącznie następujące przesłanki: urodziły się po 31 stycznia 1948 roku, mają okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; w przypadku kobiet osiągnęły one 55 lat, a mężczyźni 60 lat, mają okres składkowy i nieskładkowy w przypadku kobiet 20 lat, a mężczyzn 25 lat; przed 1 stycznia 1999 roku wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze oraz prace takie wykonywali także po dniu 31 grudnia 2008 roku i wreszcie – stosunek pracy został rozwiązany.
Powyższe wskazuje, iż warunkiem nabycia prawa do emerytury pomostowej jest m.in. rozwiązanie stosunku pracy. Z literalnego brzmienia przepisu wynikałoby, że rozwiązania powinien dokonać pracodawca. Niemniej jednak z punktu widzenia nabycia prawa do emerytury pomostowej nie ma znaczenia tryb rozwiązania stosunku pracy. Dlatego też należy przyjąć, iż przesłanka rozwiązania stosunku pracy będzie spełniona zarówno, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje w drodze czynności prawnej dokonanej przez obie strony tj. porozumienie stron, upływ czasu lub wykonanie pracy – na czas której została zawarta terminowa umowa o pracę – jak i w przypadku jednostronnej czynności prawnej pracownika i pracodawcy.
Decyzja odmowna bez rozwiązania stosunku pracy
Do czasu, kiedy nie nastąpi rozwiązanie stosunku pracy, organ rentowy nie ustali prawa do emerytury pomostowej. Jeżeli nie zostanie przedstawiony przez ubezpieczonego dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy, organ rentowy wyda decyzję odmową. Aktualne brzmienie przepisu art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych powoduje, iż wielu pracowników powstrzymuje się od złożenia wniosku o emeryturę pomostową. Nie mają pewności co do spełnienia warunku stażu i satysfakcjonującej wysokości świadczenia, a powrót do pracy po rozwiązaniu dotychczasowego stosunku pracy może okazać się niemożliwy.
Warto tutaj mieć na uwadze, że pracownicy, którzy zatrudnieni były przy pracach w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, często borykają się z problemami polegającymi na brakach w dokumentacji dotychczasowego przebiegu zatrudnienia. Ponadto problematyczna jest też niejednoznaczność przepisów określających rodzaje prac, uprawniające do emerytury pomostowej. Stąd duża i uzasadniona niepewność, czy taki pracownik spełnia wszystkie pozostałe przesłanki (poza rozwiązaniem stosunku pracy).
Jak uniknąć ryzyka?
Celem uniknięcia ryzyka pozostania bez środków do życia, a przy tym otrzymania decyzji odmowej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może być złożenie wniosku o ustalenia prawa do emerytury pomostowej do organu rentowego ZUS jeszcze przed formalnym rozwiązaniem stosunku pracy. Następnie, gdy organ rentowy potwierdzi, iż ubezpieczony spełnił wszystkie warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej poza rozwiązaniem stosunku pracy, osoba rozwiązuje stosunek pracy i przedkłada zaświadczenie.
De lege ferenda…
Poza powyższym dobrze byłoby, gdyby ustawodawca – mając na uwadze powyższy problem – dokonał przeredagowania art. 4 i zrezygnował z rozwiązania stosunku pracy jako warunku nabycia prawa do emerytury pomostowej, a wprowadził przepis pozwalający na realizację nabytego prawa do emerytury pomostowej dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy. Rozwiązanie to pozwoliłoby dać swobodę pracownikom przy składaniu wniosków o emeryturę pomostową i ograniczyć ich niepewność co do ewentualnego ryzyka utraty środków do życia, zamiast przyznania świadczenia.
