Miałeś wypadek lub kolizję, a Twój pojazd został uszkodzony i chcesz skorzystać z wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC sprawcy? Podczas zgłoszenia szkody lub na późniejszym etapie ubezpieczyciel informuje Cię o konieczności skorzystania z zamówienia części i materiałów lakierniczych u dostawców, z którymi ma podpisane umowy. Możliwe, że w kalkulacji szkody stosuje rabaty na części i materiały lakiernicze informując, że ma możliwość uzyskania takiego rabatu u dostawcy, z którym ma podpisaną umowę. Czy takie zachowanie ubezpieczyciela sprawcy szkody OC jest zgodne z prawem? Jakie obowiązki w tym zakresie ciążą na poszkodowanym? W jakiej wysokości powinien otrzymać odszkodowanie? Odpowiadamy.
Osoba poszkodowana w kolizji czy wypadku drogowym ma pełne prawo do wypłaty odszkodowania w wysokości pozwalającej jej na pełne naprawienie szkody. W przypadku uszkodzenia pojazdu, ma prawo do doprowadzenia go do stanu sprzed szkody. Poszkodowanemu przysługuje pełne prawo do odszkodowania za naprawę uszkodzonego pojazdu według cen części oryginalnych, pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu (jeśli w pojeździe miał przed szkodą zamontowane części oryginalne). I to wszystko niezależnie od wieku pojazdu, stanu jego wyeksploatowania, czy tego, że w obrocie dostępne są również tzw. części alternatywne – części zamienne niebędące częściami oryginalnymi. Dzięki naprawie dokonanej z wykorzystaniem części oryginalnych stan samochodu jest – pod względem technicznym, użytkowym, trwałości i estetyki – najbardziej zbliżony do jego stanu sprzed kolizji, co odpowiada zasadzie pełnego odszkodowania.
Kto tak naprawdę korzysta na rabacie?
Zakłady ubezpieczeń chcąc obniżyć wysokość wypłacanego odszkodowania, czasami na etapie zgłaszania szkody, a czasem dopiero na późniejszym – informują o zastosowaniu tzw. „rabatów na części i materiały lakiernicze”. Ubezpieczyciele informują poszkodowanego, że z uwagi na nieskorzystanie z propozycji zakładu ubezpieczeń przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody (art. 354 § 2 k.c.) i wypłacają pomniejszone odszkodowanie. Powyższe działanie jest niezgodne z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa oraz linią orzeczniczą. Oczywiście poszkodowany jest zobowiązany do współdziałania i współpracy z ubezpieczycielem. Dlatego też oceniając sytuację, czy poszkodowany w jakikolwiek sposób przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody poprzez nieskorzystanie z oferty/propozycji zakładu ubezpieczeń należy ocenić, czy ubezpieczyciel przedstawił realną (a nie pozorną!) ofertę nabycia takich części i materiałów lakierniczych, czy są to części zamienne oryginalne. Kiedy pojazd posiadał przed szkodą części z logo producenta, to czy propozycja również obejmuje tego rodzaju części? Czy te części i materiały lakiernicze pochodzą z pewnego źródła; czy są objęte gwarancją? Czy ich nabycie wiąże się z jakimiś dodatkowymi utrudnieniami, np. obowiązkiem wpłaty zaliczki przed ich dostarczeniem? Dopiero po takiej szczegółowej analizie możemy zastanawiać się, czy rzeczywiście poszkodowany miał możliwość naprawić uszkodzony pojazd za mniejsze pieniądze, a tego nie zrobił.
Jednak aktualnie zakłady ubezpieczeń informują jedynie, że mają partnerów, u których można nabyć części i materiały lakiernicze ze wskazanym rabatem, który naliczany jest od ceny detalicznej obowiązującym w danym punkcie sprzedaży. I tu pojawia się dość istotna kwestia, a mianowicie zakłady ubezpieczeń nie podają tych cen detalicznych, od których miały być naliczane rabaty (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20 marca 2020 roku, sygn. akt: VIII Ga 720/19).
Masz prawo wyboru
Oczywiste jest przy tym, że poszkodowany nie ma obowiązku kupowania części i materiałów lakierniczych w punkcie wskazanym przez ubezpieczyciela – i to nawet, jeśli oferuje on ich sprzedaż wysyłkową. Forma nabycia części i materiałów lakierniczych koniecznych do restytucji stanu technicznego pojazdu do stanu sprzed zdarzenia zaproponowana przez stronę pozwaną zawiera ograniczenia prawa wyboru konsumentów, niedające się wprost pogodzić z kompetencją uprawnionego do wyboru sposoby i formy naprawienia szkody.
Podsumowując – warto przytoczyć uchwałę składu 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 2012 r. (sygn. akt: III CZP 80/11), w której Sąd Najwyższy orzekł, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów, służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Sąd Najwyższy w samym uzasadnieniu tej uchwały podkreślił, że naprawienie szkody ma polegać na przywróceniu stanu poprzedniego i rzecz uszkodzona powinna osiągnąć stan używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody. Dlatego poszkodowany ma prawo nabyć części samochodowe, które pochodzą z pewnego źródła i w związku z tym mają gwarantowaną jakość, zapewniającą bezpieczeństwo pojazdu po jego naprawie. W sytuacji bezzasadnego obniżenia odszkodowania przez ubezpieczyciela poszkodowany ma prawo dochodzić pozostałej należnej mu kwoty na drodze postępowania cywilnego.
