Jak podaje resort sprawiedliwości, w I połowie 2021 roku do sądów okręgowych w całej Polsce wpłynęło aż 38 662 spraw o rozwód w pierwszej instancji. W pierwszym kwartale 2021 roku w Polsce rozwiodło się około 16 tys. par, a 200 zdecydowało się na separację. Mając na uwadze powyższe dane można z całą pewnością stwierdzić, iż coraz więcej osób decyduje się na rozwiązanie swojego małżeństwa przez rozwód. Warto więc przybliżyć szczegółowo kwestię dot. władzy rodzicielskiej wykonywanej już po orzeczeniu rozwodu. Rozwód a dzieci – czy kwestia ta zawsze pozostaje kwestią sporną? Jak porozumieć się z byłym małżonkiem? Kiedy może dojść sytuacji takich, jak ograniczenie władzy rodzicielskiej, czy też pozbawienie władzy rodzicielskiej?…
Wyrok orzekający rozwód – obligatoryjne rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej
Zgodnie z treścią art. 58 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi obojga małżonków i kontaktach rodziców z nimi oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia ich kosztów utrzymania i wychowania. Mając na uwadze powyższą regulację prawną, należy pamiętać o tym, iż sąd ma obowiązek orzec jedynie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron rozwodzących się.
Porozumienie rozwodzących się małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej – zgodny wniosek stron
Nie ulega wątpliwości, iż dojście do porozumienia pomiędzy rozwodzącymi się małżonkami w kwestii dot. sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej jest niejednokrotnie najlepszym rozwiązaniem, które znacznie przyśpiesza postępowanie rozwodowe oraz gwarantuje pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom (o ile każdy z nich ma taką wolę). Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
Zgodnie z art. 58 § 1b kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Warto jednak zaznaczyć, iż porozumienie małżonków o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie nie zwalnia sądu z obowiązku orzeczenia o tych kontaktach w wyroku rozwodowym (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2012 roku, sygn.. akt III CZP 72/11).
Porozumienie stron – opieka naprzemienna
Pomimo braku definicji opieki naprzemiennej w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, taka forma opieki jest często stosowana przez rozwodzących się małżonków, którzy chcą dojść do porozumienia w kwestii wykonywania władzy rodzicielskiej. Jak sama nazwa wskazuje, opieka naprzemienna polega na sprawowaniu przez rodziców opieki nad dzieckiem naprzemiennie w porównywalnych okresach. Przykładem tego może być okres wakacji. Jeden miesiąc wakacji (lipiec) dziecko będzie spędzać u ojca, z kolei drugi miesiąc (sierpień) u matki. Oczywiście opieka naprzemienna może być zastosowana w odniesieniu do całego roku w tym: weekendów, ferii czy też świąt. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 3 lipca 2019 roku, sygn. akt II SA/Rz 432/19, istotne jest, by opieka naprzemienna obojga rozwiedzionych rodziców była „zgodna z orzeczeniem sądu”. Błędne jest tym samym stanowisko, że tylko wówczas dziecko pozostaje pod opieką naprzemienną, zgodnie z orzeczeniem sądu, jeżeli zwrot „opieka naprzemienna” znajduje się wprost w sentencji orzeczenia sądu.
Wyrok orzekający rozwód, a brak porozumienia między byłymi małżonkami w kwestii dot. sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej – możliwość ograniczenia, zawieszenia, a także pozbawienia władzy rodzicielskiej
W przypadku, gdy rozwodzący się małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii sposobu wykonywania przez nich władzy rodzicielskiej nad ich wspólnymi małoletnimi dziećmi, to sąd uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia (art. 58 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Ponadto, sąd orzekając rozwód może również orzec: ograniczenie władzy rodzicielskiej obojga rodziców, pozbawienie władzy jednego z rodziców, pozbawienie władzy rodzicielskiej obojga rodziców, zawieszenie władzy jednego z nich, a także zawieszenie władzy rodzicielskiej obojga.
PAMIĘTAJ! Sąd orzeka o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, jeżeli nie może być ona wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice/rodzic nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka… Więcej informacji o pozbawieniu władzy rodzicielskiej już w kolejnym wpisie na naszym blogu, do którego lektury już teraz zapraszamy.
Rozwiązanie małżeństwa poprzez rozwód to niewątpliwie odpowiedzialna decyzja, która budzi wśród społeczeństwa wiele pytań i kontrowersji. Podejmując taką decyzję należy pamiętać, iż dotyczy ona również wspólnych małoletnich dzieci, których dobro zawsze powinno być wartością priorytetową, dlatego też warto zapamiętać wszystkie przytoczone w dzisiejszym wpisie kwestie, które niewątpliwie mogą wpłynąć na całe postępowanie rozwodowe.