Analizując przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dot. obowiązku alimentacyjnego względem dziecka na szczególną uwagę zasługuje art. 133 § 1, zgodnie z którym rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Co istotne, zakres świadczeń alimentacyjnych został szczegółowo uregulowany w art. 135 § 1 krio, z którego wprost wynika, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Jak wynika z powszechnie dostępnych sondaży – w związku ze stale rosnącą inflacją, coraz więcej osób – w tym w szczególności rodziców samodzielnie wychowujących i utrzymujących dzieci, poszukuje pomocy w zakresie możliwości podwyższenia zasądzonych niegdyś alimentów. Warto zatem w związku z powyższym udzielić odpowiedzi na pytanie będące głównym tematem niniejszego wpisu: jak skutecznie zwiększyć wysokość alimentów na dziecko? Kiedy podwyższenie jest prawnie dopuszczalne? Jak ustalić nową – podwyższoną wysokość alimentów?
„Zmiana stosunków” jako podstawa zmiany orzeczenia
Jak wynika wprost z art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, to w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. W kontekście powyższego analizy niewątpliwie wymaga użyte w ww. przepisie sformułowanie „zmiana stosunków”. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1974 r., sygn. akt II CO 9/74, przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Ponadto jak wskazał Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 22 maja 2019 roku – sygn. akt IV RCa 49/19 – zmianą stosunków w rozumieniu art. 138 kro jest każda zmiana stosunków; zarówno po stronie zobowiązanego, jak i uprawnionego. Taką zmianą może wiec być zwiększenie lub zmniejszenie potrzeb uprawnionego, ale też zwiększenie lub zmniejszenie możliwości zarobkowych zobowiązanego. Do zmiany sytuacji majątkowej dochodzi także w przypadku zmiany dochodów stron, przesunięć w ich majątku; zwiększenia się lub zmniejszenia koniecznych wydatków i kosztów utrzymania; uzyskania nowych możliwości zarobkowania, bądź też w przypadku utraty dotychczasowych, jak również w przypadku zwiększenia się lub zmniejszenia liczby osób pozostających na ich utrzymaniu.
W kontekście powyższego należy wskazać, iż podwyższenie alimentów jest oczywiście możliwe, jednakże osoba uprawniona – przedstawiciel ustawowy osoby uprawnionej – winna wykazać, iż od momentu wydania orzeczenia zasądzającego alimenty, możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego zwiększyły się lub sytuacja finansowa uprawnionego pogorszyła się, bądź też zwiększyły się usprawiedliwione potrzeby dziecka (uprawnionego). W przypadku dziecka najczęstszym przypadkiem, na jaki zwykło się powoływać w sprawie dot. podwyższenia alimentów, jest zwiększenie uzasadnionych potrzeb dziecka, które związane są z dorastaniem dziecka, rozpoczęciem przez niego edukacji, rozwijaniem zainteresowań, uczęszczaniem na zajęcia dodatkowe (w tym korepetycje) itp. Nie bez znaczenia pozostają także okoliczności dotyczące np. rozpoczęcia przez dziecko specjalistycznego leczenia, które niejednokrotnie wiąże się z koniecznością ponoszenia wysokich kosztów; w tym bezpośrednich kosztów wizyt lekarskich, specjalistycznych lekarstw, a nawet kosztów związanych z dojazdem do placówek medycznych.
Alimenty 2023. Zwiększona wysokość alimentów na dziecko a konieczność sporządzenia pozwu
Chcąc ubiegać się o podwyższenie zasądzonych niegdyś na rzecz dziecka alimentów, niezbędne staje się sporządzenie pozwu, który winien zostać złożony w sądzie rejonowym, wydziale rodzinnym i nieletnich właściwym dla miejsca zamieszkania uprawnionego (dziecka) lub zobowiązanego (rodzica). Taki pozew jest wolny od jakichkolwiek opłat sądowych.
Sporządzając pozew o nową wysokość alimentów należy pamiętać, iż stanowi on pismo procesowe, a zatem powinno spełniać wymogi formalne, o których mowa w art. 187 k.p.c., tj. zawierać:
– dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna à wartość przedmiotu sporu = różnica między dotychczasowymi alimentami, a żądaną kwotą alimentów x 12 (przykład: dotychczasowe alimenty: 1000 zł, żądane alimenty: 1500 zł, WPS: 500 zł x 12 = 6 000 zł)
– oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
– wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu à uzasadnienie, wykazanie okoliczności powodujących, iż koniecznym staje się podwyższenie alimentów, np.: choroba dziecka, uczęszczanie na zajęcia dodatkowe, pogorszenie sytuacji finansowej rodzica (np. w skutek utraty pracy),
– informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto – wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
Przykład sformułowania roszczenia – żądania dot. podwyższenia alimentów:
wnoszę o podwyższenie alimentów zasądzonych wyrokiem ……………………. z dnia …………………..w sprawie o sygn. akt ………………… od pozwanej/pozwanego ………………….. na rzecz małoletniej powódki –……………., z kwoty …………… do kwoty …………… miesięcznie, płatnych z góry do rąk ojca/matki powódki, do dnia 10-ego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat
Alimenty 2023. Nowa wysokość alimentów – jak ją ustalić? (ciężar dowodu)
Odpowiedź na powyższe pytanie wydaje się być oczywista. Dochodząc podwyższenia alimentów osoba uprawniona – przedstawiciel ustawowy osoby uprawnionej winien wykazać, iż dotychczas uiszczana na rzecz dziecka wysokość alimentów nie jest wystarczająca do zaspokojenia jego wszelkich potrzeb. Jak wskazał Sąd Rejonowy w Świnoujściu w wyroku z dnia 13 stycznia 2021 roku – sygn. akt III RC 75/20 – dla zasadności żądania podwyższenia alimentów konieczne jest wykazanie, że nastąpił istotny wzrost usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz że zwiększyły się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim zezwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentowania. Oznacza to, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym o treść art. 138 k.r.i o. wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu.
W pozwie o podwyższenie alimentów to osoba uprawniona żądająca podwyższenia alimentów winna wykazać, iż niegdyś zasądzona wysokość alimentów, w związku np. z koniecznością uczęszczania dziecka na zajęcia dodatkowe, czy rozpoczęcia przez niego specjalistycznego leczenia, nie pozwala na zaspokojenie uzasadnionych potrzeb dziecka i tym samym, iż zasadnym staje się podwyższenie alimentów z kwoty x na kwotę y.
Przykładowymi dowodami wykazującymi wzrost kosztów utrzymania dziecka, a tym samym zasadność podwyższenia alimentów są:
– rachunki/faktury za zajęcia dodatkowe,
– rachunki/faktury dot. zakupu lekarstw,
– rachunki/faktury potwierdzające uczęszczanie dziecka na specjalistyczne leczenie i wynikające z tego tytułu koszty,
– zaświadczenia lekarskie,
– ogólna argumentacja dot. wzrostu na przestrzeni lat cen towarów i usług – wzrostu inflacji à
Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, iż nowa wysokość alimentów jest jak najbardziej możliwa, jednakże osoba uprawniona, ubiegająca się o podwyższenie zasądzonych niegdyś alimentów winna pamiętać, iż to na niej spoczywa obowiązek wykazania (w uzasadnieniu pozwu) zasadności podwyższenia alimentów, a także obowiązek uzasadnienia żądanej kwoty.
Omawiając kwestie dot. większej wysokości alimentów należy mieć na uwadze, iż możliwe staje się także ich obniżenie, jednakże w takim przypadku to zobowiązany winien wykazać zasadność roszczenia dot. obniżenia zasądzonych niegdyś alimentów, a także uzasadnić, dlaczego zasądzona niegdyś kwota X obecnie jest za wysoka w stosunku do jego zarobkowych i majątkowych możliwości.
